Mutasyon
- Canlının kalıtsal yapısını oluşturan kromozom, DNA veya gen gibi yapılarda ani ve kalıcı olabilecek değişimlere mutasyon denir.
DNA üzerinde meydan gelen mutasyonlarda;
- Bir organik bazın yerini yeni bir organik baz alabilir,
- Yapıya yeni bir organik baz eklenebilir,
- Yapıda bulunan bir organik baz kopabilir.
- Mutasyona sebep olan etkenler sıcaklık artışı, radyasyon, kimyasal maddeler ve ilaçlar, alkol, sigara ve uyuşturucu gibi etkiler olabilir.
- Mutasyon vücut hücresinde gerçekleşmiş ise kalıtsal değildir. Bu tür mutasyonlar sadece o kişiyi etkiler.
- Mutasyon üreme hücresinde gerçekleşmiş ise kalıtsaldır. Kendinden sonraki nesilleri etkiler.
- Mutasyona sebep olan etkenler ortadan kalksa bile mutasyonun etkisi ortadan kalkmaz.
- Mutasyonlar sayesinde tür içi çeşitlilik artabilir. Örneğin, Kırmızı gözlü meyve sineği ve beyaz gözlü meyve sineği.
- Mutasyonlar olumlu veya olumsuz olabilir.
- Olumlu mutasyonlara; meyve veya sebzelerin normalden daha büyük olmaları, bitkilerin tohum sayılarının artması, çekirdeksiz üzüm örnektir.
- Olumsuz mutasyonlara: albinoluk, hemofili, down sendromu örnektir.
- Mutasyonların çoğu zararlıdır ve öldürücü olabilir.
Mutasyon Örnekleri
Modifikasyon
- Çevrenin etkisiyle canlının gen yapısının değil de genlerin işleyişinin değiştiği değişimlere denir.
- Modifikasyonlarda sadece dış görünüşte değişiklik meydana gelir.
- Modifikasyonlar vücut hücrelerinde gerçekleştiği için kalıtsal değil değildir.
- Modifikasyonlarda çevrenin etkisi ortadan kalktığı zaman canlı tekrar eski haline dönebilir.
- Modifikasyonlar zararlı veya öldürücü değillerdir.
Modifikasyon Örnekleri
- Yaz aylarında ten rengimizin bronzlaşması.
- Tek yumurta ikizlerinin genetik yapılarının aynı olmasına rağmen çevresel faktörlerden dolayı gelişimlerinin farklı olması.
- İyi beslenen bir kedi ile iyi beslenmeyen bir kedinin gelişimlerinin birbirinden farklı olması.
- Çekirgeler 16 0C sıcaklıktaki ortamda benekli, 25 0C sıcaklıktaki ortamda beneksiz olur.
- 16 °C’luk sıcaklıkta duran sirke sineği larvalarının kanatlarının düz, 25°C’luk sıcaklıkta kıvrık olması.
- Arı larvaları çiçek tozuyla beslendiğinde isçi arılar, arı sütüyle beslendiğinde ise kraliçe arı oluşur.
- Spor yapan insanların kaslarının gelişmesi.
- Çuha çiçeği 15-25 oC sıcaklık aralığındaki bir ortamda yetiştirilirse çiçeklerinin rengi kırmızı, 25-35 oC sıcaklık aralığındaki bir ortamda yetiştirilirse çiçeklerinin rengi beyaz olur.
- Karahindiba bitkisinin dağda yetişeninin kısa boylu ovada yetişeninin uzun boylu olması.
- Ortanca ve kartopu bitkisinin asitli toprakta yetişeninin kırmızı çiçek, bazik toprakta yetişeninin mavi çiçek açması.
- Himalaya tavşanının sıcaklığa bağlı olarak tüy renginin değişmesi.
- Aynı özellikteki iki bitkiden ışıklı ortamda bulunan iyi gelişmesi, karanlık ortamda bulunan az gelişmesi veya ölmesi.
- İstiridye kabuklarının suyun akışına şekil değiştirmesi.
- Nemli bölgelerde yetişen eğrelti otunun uzun, kurak bölgelerde yaşayan eğrelti otunun kısa olması.
Mutasyon ve Modifikasyon Arasındaki Farklar
