Karışımlar
- İki veya daha fazla maddenin çeşitli oranlarda bir araya gelmesiyle oluşan yapılara karışım denir.
- Karışımlar saf olmayan maddelerdir.
- Karışımı oluşturan maddeler kendi özelliklerini kaybetmezler.
- Karışımı oluşturan maddeler istenilen oranlarda bir araya getirilebilir.
- Karışımların bir formülü veya bir sembolü yoktur.
- Karışımlar fiziksel yöntemlerle ayrıştırılabilir.
Örneğin bir karışım olan salatayı inceleyelim. İki veya daha fazla meyve veya sebze bir araya gelerek yapılır. Salatanın içine atılan malzemeler kendi özelliklerini korur. Salatanın içine katılan domatesler hala domates özelliğini korur, salatalıklar hala salatalık özelliğini korur. Salatanın içine atılan malzemelerin oranları kişiden kişiye değişir. Bazıları salatanın içine bir domates atarken bazılar üç domates atabilir. Salatamızın bir sembolü veya bir formülü yoktur. Salatamızın içindeki malzemeleri basit bir şekilde birbirinden ayırabiliriz.
- Karışımlar heterojen karışım ve homojen(çözelti) karışım olarak ikiye ayrılır.
Heterojen Karışım
Karışımı oluşturan maddeler karışımın her yerine eşit olarak dağılmadıysa bu tür karışımlara heterojen karışım denir.
Heterojen karışımlar dışardan bakılınca tek bir madde gibi görülmezler.
Heterojen karışım örnekleri;
- Salata
- Kum – su
- Çorba
- Zeytinyağı – su
- Su – talaş
- Kuruyemiş
- Kan
- Ayran
- Üzümlü kek
- Toprak
Homojen Karışım
Karışımı oluşturan maddeler karışımın her yerine eşit olarak dağılmışsa bu tür karışımlara homojen karışım denir.
Homojen karışımlar dışardan bakıldığı zaman tek bir madde gibi görülürler.
Homojen karışım örnekleri;
- Şekerli su
- Deniz suyu
- Çay
- Kolonya
- Hava
- Gazoz
- Sirke
- Bronz
- Soda
- Serum
Homojen karışımlara çözelti adı da verilir.
Çözelti
- Bir maddenin çözücü bir madde içinde çözünmesiyle oluşur.
- Çözeltiler, çözücü madde ve çözünen maddeden oluşur.
Çözelti = Çözücü + Çözünen
- Çözeltilerde miktarı çok olana çözücü, miktarı az olana ise çözünen denir.
Çözelti örnekleri;
Katı-katı çözeltileri: Çözücü ve çözüneni katıdır. Metal para, çelik, bronz örnektir.
Katı-sıvı çözeltileri: Çözücü sıvı, çözünen katıdır. Tuzlu su, şekerli su, burun damlası örnektir.
Sıvı-sıvı çözeltileri: Çözücü ve çözünen sıvıdır. Kolonya, antifriz, sirke örnektir.
Sıvı-gaz çözeltileri: Çözücü sıvı, çözünen gazdır. Kola, gazoz, soda örnektir.
Gaz-gaz çözeltileri: Çözücü ve çözüneni gazdır. Hava örnektir.
Çözünme
Bir maddenin başka bir madde içerisinde homojen bir şekilde dağılmasına çözünme denir.
Çözünme Hızına Etki Eden Faktörler
Sıcaklık: Çözelti oluşurken sıcaklığın yükselmesi çözücü ve çözünen maddenin taneciklerini hızlandırır. Bu nedenle sıcaklık artışı, çözücü katı veya sıvıysa çözünme hızını arttırır. Örneğin sıcaklığı yüksek olan çaya atılan şeker, sıcaklığı düşük olan çaya atılan şekerden daha hızlı çözünür.
Karıştırma: Çözelti oluşumu sırasında karıştırma ya da sallama etkisi, katı-sıvı ve sıvı-sıvı çözeltilerin çözelti oluşum hızını arttırır. Örneğin çaya atılan şeker karıştırılırsa daha hızlı çözünür.
Tanecik Boyutu: Çözünen maddenin ezilerek küçük parçalara ayrılması ya da toz haline getirilmesi temas yüzeyini arttıracağı için çözünme hızını arttırır. Örneğin çaya atılan küp şeker, toz şekere daha geç çözünür.
Bağımlı Değişken, Bağımsız Değişken, Kontrol Edilen Değişken
Bağımsız Değişken : Deneyde sayısı veya miktarı değiştirilen, deneyin sonucu üzerinde etkili olması beklenen değişkendir.
Bağımlı Değişken : Bağımsız değişkenden etkilenen değişkendir. Bağımsız değişkene bağlı olarak değişir.
Kontrol Edilen Değişken : Deneyde miktarı değişmeyen ve sabit tutulan değişkendir.
Yukarıdaki kaplara eşit miktarda toz şeker atılıp her iki kaptaki şeker aynı hızla karıştırılıyor.
Bağımsız Değişken: Sıcaklık
Bağımlı Değişken: Çözünme hızı
Kontrol Edilen Değişken: Su miktarı, toz şeker miktarı, karıştırma hızı
Element, Bileşik ve Karışımların Karşılaştırılması
